"Tradities moeten in ere gehouden worden". Onder dit motto kozen we deze
bedevaart uit voor onze traditionele lentewandeling. Ondanks de afstand van 25
kilometer, waren er toch zo'n tiental kandidaten voor de wandeling. Vroeg
vertrekken was de boodschap. Om zes uur stipt stond iedereen paraat.
Het weer zat mee : aangename wandeltemperaturen en een stralende ochtendzon.
Onze routeplanner Johan leidde ons langs rustige wegen door het Pajottenland
naar Halle, . via Liedekerke, Strijtem, Sint-Kwintens-Lennik, Gaasbeek en
Oudenaken.
De bezemwagen zorgde voor een regelmatige bevoorrading met warme koffie,
frisdrank en warme broodjes (met dank aan bakker Filip Van Rampelbergh, die
speciaal voor ons zijn oven opwarmde).
Ook dank aan onze bereidwillige chauffeurs die ervoor zorgden dat iedereen
terug thuis raakte.
Onderweg werd al beslist dat we dit de komende twee jaar herhalen, met het
ambitieuze doel om binnen twee jaar, ter gelegenheid van ons 100-jarig bestaan,
100 deelnemers te halen. Begin dus alvast maar te oefenen !
Hieronder vindt u ons foto-album en de routebeschrijving.
Routebeschrijving Denderleeuw – Halle
Vertrek : Dorp Denderleeuw
-
Via Dorpsweg en Schiptrekkersbrug langs de Dender naar Kasteelstraat :
- Volg de Kasteelstraat.(0,300 km)
- Bij “Liedekerke” volg Kasteelstraat (<0,1km)
- Sla rechtaf : G.Mertensstraat (<0,1km)
- Sla linksaf : Warandestraat (0,5 km)
- Sla linksaf : N207 Pamelstraat (<0,1km)
- Sla rechtsaf : Cathemlindeweg (0,4km)
- Vervolg weg : Monnikbosstraat (1,5km)
- Rechtdoor : Reusestraat (0,7km)
- Neem Kloosterstraat (0,3km) (MPI ST Franciscus)
- Strijtem : Sla rechtsaf : Losstraat (0,1km)
- Sla Linksaf Molenweg (0,4km) – geen auto’s
- Aan rotonde 2de afslag : Keyerberg (0,4km)
- Bij de rotonde 1ste afslag : Kleemstraat (0,5km) – Verlaat Strijtem
- Dwars de baan en neem Openluchtweg (0,2km) – geen auto’s
- Sla linksaf : Tuitenbergstraat(0,2km)
- Neem Molenstraat (0,3km)
- Sla rechtsaf : Puttekensveldweg(0,1km)
- Sla linksaf : Tuitenbergstraat (0,2km)
- Vervolg weg Nellekensstraat (0,9km)
- Sla linksaf : ter Heidestraat (0,5km) – geen auto’s
- Sla linksaf : N285 (<0,1km)
- Vervolg weg : Karel Keymolenstraat (0,6km)
- Sla linksaf : markt St Kwintens Lennik (0,1km)
- Vervolg weg : Alfred Algoetstraat (0,7km)
- Bij St Martens Lennik vervolg weg : Brusselsestraat (0,3km)
- Sla rechtsaf : Potsberg (0,2km)
- Sla linksaf : Trontingen (0,7km)
- Sla rechtsaf : Trontingenweg (0,4km) – geen auto’s
- Vervolg weg : Losgatstraat (0,2km)
- Vervolg weg : Gustaaf Van der Steenenstraat (0,4km)
- Bij “Gaasbeek” sla rechtsaf : Oudenaaksestraat (1,3km)
- Vervolg weg : Gaasbeekstraat (0,7km)
- Door Oudenaken
- Vervolg Gaasbeekstraat (<0,1km)
- Sla linksaf : Baasbergstraat (1km)
- Sla rechtsaf : Brabantsebaan (2,5km)
- Gaasbeekstraat
- Aan kruispunt, neem veldweg schuin rechts :: Vlieringendreef (1km) – geen auto’s
- Sla linksaf : Lenniksesteenweg (0,1km)
- Sla rechtaf : Scheyssingen (0,2km)
- Sla linksaf : Papestraat (0,4km) – geen auto’s
- Sla linksaf : Ninovesteenweg (0,4km)
- Sla linksaf : Lampstraat (0,6km)
- Sla rechtsaf : Lenniksesteenweg (0,3m)
! ! ! L A A T S T E K I L O M E T E R ! ! !
- Vervolg weg : Cypriaan Verhavertstraat (0,6km)
- N6 dwarsen neem Ninoofsestseeenweg (centrum) (0,3km)
- Rechtdoor : Melkstraat (0,1km)
AANKOMST BASILIEK
Beeld van de Onze-Lieve-Vrouw van Halle
bron : Wikipedia
Het beeld werd door het gravengeslacht van Henegouwen aan de stad en niet aan de kerk gegeven. Op die manier wilde Henegouwen haar rechten op Halle kracht bijzetten. Het beeld zou door Elisabeth van Hongarije, ook van Thüringen, aan haar dochter Sofia gegeven zijn. Sofia zou het aan haar schoondochter Machteld van Brabant die het in 1267 aan Halle geschonken heeft, gegeven hebben. Over herkomst en stijl bestaat geen zekerheid: Brabants, Maaslands, Henegouws of Centraal-Europees?
Het is 92,5 centimeter hoog. Het is van het type van de sedes sapientiae en virgo lactans: Maria wordt dus zittend afgebeeld terwijl ze Jezus de borst geeft. Hoofd en handen van Maria en Jezus zijn in hout uitgesneden. De kledij van beiden is in linnen gedrenkt in gips, uitgewerkt. Sporen van polychromie zijn waargenomen: donkerbruin voor de huidpartijen en blauw voor het kleed.
Over de oorzaak van de kleur bestaat geen overeenstemming. Is het bruin (lees: zwart) omdat hoofden en handen ooit met zilver dat geoxideerd is, bedekt waren? Is het zwart door de inwerking van kaarsroet en wierook? Is het altijd zwart geweest omdat het thuishoort in de eeuwenoude traditie van zwarte Mariabeelden?
Het beeld werd op 4 oktober 1874 in opdracht van paus Pius IX gekroond.
Kanonsballen
In 1489 wordt Halle beschoten door Philips van
Kleef . De legende zegt dat Onze Lieve Vrouw de kanonballen in haar
mantel opving en zo Halle gespaard bleef. Enkele van de kanonsballen
worden nog bewaard in een nis in de inkom van de kerk.
Geschiedenis Halle
(bron : website stad Halle)
Grenzen speelden in de geschiedenis van Halle een bepalende rol: tot
de Franse Revolutie hing dit gebied in mindere of meerdere mate van
Henegouwen af. Tijdens de Franse overheersing maakte het deel uit van
het Departement van de Dijle dat later Brabant en nog later
Vlaams-Brabant werd.
Prehistorie
Dat er in Halle reeds in de prehistorie een nederzetting was, is verre
van denkbeeldig. Op de plaats van de post waar vroeger het middeleeuwse
Sint-Elooishospitaal stond, werden potscherven uit de Ijzertijd
gevonden.
Klassieke Oudheid
Toen de Romeinen deze gewesten veroverden, leefde er de stam van de
Nerviërs. Tot op heden weet men niet met zekerheid of de Nerviërs
gegermaniseerde Kelten of "gekeltiseerde" Germanen waren.
Vroege Middeleeuwen
De (Heilige) Waltrudis, een belangrijk lid van de Frankische dynastie
der Merovingers, bezat een eigengoed in Halle. Zij schonk dit landgoed
in 686 aan het kapittel van de abdij van Bergen (Mons) dat zij in 661
had gesticht. Waltrudis werd na haar dood (688?) heilig verklaard en
begraven in de abdij van Bergen. Door erfenissen kregen later
achtereenvolgens de Graven van Henegouwen, de Hertogen van Bourgondië en
de Habsburgse vorsten voogdijschap over Halle en omgeving.
Tot het landgoed van Halle behoorde ook een uitgestrekt bos op de
heuvels ten oosten van de stad, het Hallerbos. Omdat het zo afgelegen
was, lieten de Henegouwse landheren het beheer over aan het kapittel van
Brussel dat daarvoor 1/3 van de opbrengst kreeg. Samen met het
Zoniënwoud, het Meerdaalwoud en Buggenhout-bos vormt het Hallerbos de
laatste resten van het oorspronkelijke Kolenwoud, een oerwoud dat zich
vóór de komst van de Romeinen uitstrekte van de Zenne tot de Maasvallei.
Een andere bron vermeldt dat de heilige Hubertus (bisschop van Tongeren
en Luik, de patroonheilige van de jagers), die omstreeks 705 zijn
bekeringswerk in Brabant begonnen was, in 727 een eerste bescheiden
kerkje te Halle heeft ingewijd, enkele weken vóór hij in Tervuren zou
overlijden. Mogelijk was dit kerkje reeds een cultusplaats voor
Onze-Lieve-Vrouw. Dat zou kunnen blijken uit het feit dat de
bouwmeesters van de crypte in de 14e eeuw een eeuwenoude boomstronk met
respect behandelden, misschien omdat op deze boom ooit het allereerste
Mariabeeld prijkte? Of is deze boom een getuigenis van een
vóórchristelijke, Keltische vruchtbaarheidscultus?
Hoge middeleeuwen
Geleidelijk moet uit het oorspronkelijke landgoed een belangrijke
leefgemeenschap zijn gegroeid, want in een keure uit 1225 verleent
Johanna van Constantinopel, gravin van Vlaanderen én Henegouwen,
stedelijke vrijheden aan Halle.
Het "wonderbeeld" van Onze-Lieve-Vrouw werd in 1267 aan de stad
geschonken door Aleidis van Holland, dochter van Floris IV. In hun
machtsstrijd tegen de hertogen van Brabant kwam het voor de graven van
Henegouwen goed uit dat het grensstadje Halle aan belang won. Reeds in
1286 bestond er een rijkelijk begiftigde Mariakapel te Halle. Pausen en
bisschoppen verleenden aflaten aan ieder die de bedevaartplaats bezocht.
Vorsten als Edward I van Engeland en de Duitse keizer Lodewijk van
Beieren vereerden Halle met een bezoek (beiden waren zwagers van graaf
Willen II van Henegouwen).
Reeds in de eerste helft van de 14de eeuw waren de oude parochiekerk en
de Mariakapel te klein geworden om de stroom bezoekers te verwerken en
besloot men om een nieuwe, grote kerk te bouwen. In 1341 begonnen de
werkzaamheden. In 1410 was de nieuwe kerk nagenoeg voltooid: op 25
februari werd ze ingewijd door Pierre d'Ailly, bisschop van Kamerijk,
waaronder Henegouwen toen ressorteerde. Toch zullen de bouwwerkzaamheden
aanhouden tot 1470.
Dat Filips de Stoute, hertog van Bourgondië, in 1404 te Halle overleed,
was in feite een meevaller voor de reeds bloeiende bedevaartplaats.
Sindsdien zullen alle Bourgondische hertogen, hun familieleden,
raadsheren, opvolgers en andere regerende vorsten Halle bezoeken en er
rijkelijke giften achterlaten. De toekomstige Franse koning Lodewijk XI
liet in 1460 zijn vroeggestorven zoontje Joachim begraven in de
Onze-Lieve-Vrouwkapel.
Nieuwe Tijden
De strategische ligging van Halle in het grensgebied tussen Henegouwen,
Brabant en Vlaanderen zou echter ook geregeld voor problemen zorgen.
Toen Maria van Bourgondië in 1482 overleed, keerden de grote Vlaamse en
Brabantse steden zich tegen haar autoritaire echtgenoot Maximiliaan van
Habsburg, die het moeilijk had met de stedelijke privileges. Zo ook het
nabije Brussel. Als Henegouwse stad behoorde Halle echter tot het kamp
van Maximiliaan. In 1489 belegerde een Brussels leger onder de leiding
van Filips van Kleef tweemaal Halle, maar slaagde er niet in om de stad
te veroveren.
Toen Karel V op weg was van het Iberische schiereiland naar het Heilig
Roomse Rijk om zich tot keizer te laten kronen, heeft hij een omwegje
over Halle gemaakt om de zwarte madonna te danken voor zijn verkiezing.
In de 16e eeuw bleef Halle relatief gespaard van de ergste godsdienstige
troebelen en van de Beeldenstorm, maar in 1580 werd het nogmaals
bedreigd door het nabije Brussel, waar Olivier van den Tympel door
Willem de Zwijger aangesteld was tot militair gouverneur, met de
bedoeling om de Spanjaarden te bestrijden in het Brabantse. In 1579, bij
de ondertekening van de Unie van Atrecht, verkoos Henegouwen echter in
het katholieke kamp te blijven, tot ergernis van het calvinistische
Brussel. In 1580 probeerde Van den Tympel Halle tevergeefs met
verrassingsaanvallen in te nemen, verzekerd van de rijke buit die daar
in het bedevaartsoord op hem te wachten lag. Mislukte belegeringen en
aanvallen in minder dan een eeuw tijd deden de legende ontstaan dat het
miraculeuze Mariabeeld persoonlijk haar stad had beschermd. Ondanks de
onrust in het land bleven de bedevaarders in Halle toestromen...
Vóór zijn huwelijk met zijn achternicht Isabella kwam aartshertog
Albrecht van Oostenrijk op 13 juli 1598 eerst naar Halle, waar hij zijn
kardinaalspurper aflegde op het hoofdaltaar van de kerk. Na hun
machtsovername verbleven Albrecht en Isabella nog vaak in de stad. Met
de steun van de aartshertogen kwamen ook de Jezuïeten in 1621 naar
Halle: zij startten er met hun onderwijssysteem en hadden grote invloed
op het religieuze leven.
In 1648 verpandde koning Filips IV van Spanje Halle en het Hallerbos aan
de hertog van Arenberg, als onderpand voor een lening. Toen de koning
zijn schuld niet kon aflossen, werd de hertog in 1655 heer van Halle en
eigenaar van 2/3 van het bos. Het kapittel van Sint-Waltrudis bleef
eigenaar van 1/3. Om een einde te maken aan eindeloze burenruzies lieten
de eigenaars het bos in 1779 opmeten. Ze plaatsten 24 piramidevormige
grenspalen met aan de ene kant het opschrift SW ("van Sint Waltrudis")
en aan de andere kant AR ("voor Arenberg"). Daarvan staan er nog altijd
negentien in het bos.
De oorlogen van Lodewijk XIV brachten de stad zware schade toe: de
wallen werden gesloopt. Het economische leven kwijnde weg terwijl
tijdens het Oostenrijkse bewind in de 18e eeuw de bedevaart levendig als
voordien bleef.
Moderne Tijden
De Franse overheersing was een moeilijke periode: het gedachtegoed van
de Franse Revolutie was niet bepaald heilzaam voor het religieuze leven
in het algemeen en werd door de Hallenaren niet geapprecieerd. Het
wonderbeeld en de kerkschatten ontsnapten ternauwernood aan de
confiscatie, dankzij het initiatief en de inzet van enkele burgers. De
Franse overheid ontbond het kapittel van Bergen: zo werden de hertogen
van Arenberg de enige eigenaar van het Hallerbos. Het was toen nog maar
644 ha groot: de rest was gerooid om er landbouwgrond van te maken.
Toen de eredienst onder Napoleon Bonaparte weer werd hersteld, kon het
beeld zijn vroegere plaats innemen. De bedevaarders vonden de weg naar
Halle terug. Bij de Pinksterfeesten van 1805 zouden er 150.000 geteld
zijn.
Hedendaagse Tijd
De traditie van vorstelijke bezoeken werd ook door het Belgisch
koningshuis in ere gehouden: de koningsparen Boudewijn I en Fabiola en
Albert II en Paola bezochten de stad. Na het huwelijk van kroonprins
Filip en prinses Mathilde schonk het prinsenpaar het bruidsboeket van de
prinses aan de kerk van Halle.
Als laatste blijk van hoge waardering van de Mariaverering in Halle
verleende paus Pius XII in 1946 de Martinuskerk de eretitel verleende
van "Onze-Lieve-Vrouwebasiliek".
Het huidige Halle ontstond bij de bestuurlijke hervorming van 1977 door
samenvoeging van de opgeheven gelijknamige gemeente met Buizingen en
Lembeek.