LEZEN OM JE BETER TE VOELEN

Boeken hebben zo veel meer te bieden dan alleen ontspanning of afleiding. Zes minuten lezen per dag werkt al stressverlagend.
“Dat er boeken zijn, maakt het leven de moeite waard.” Literair journalist Maarten Dessing herinnert zich nog het moment dat hij de roman Dode zielen van Nikolaj Gogol terugbracht naar de bibliotheek. Hij was een jaar of achttien en een beetje weemoedig omdat dit prachtboek uit was, maar ongeveer even gelukkig omdat hij weer een nieuwe stapel boeken kon lenen. Omdat er meer boeken zijn dan hij ooit zal kunnen lezen. “Boeken geven me levensgeluk. Ik voel een diepe behoefte om keer op keer in een andere wereld te duiken. De schoonheid van de taal, de originele formuleringen, iets lezen wat het futiele overstijgt… Maar de daad van het lezen zelf maakt me ook gelukkig, ongeacht welk boek, als het maar goed geschreven is.”

Vastzitten en loskomen
“Lezen helpt,” beaamt literatuurcoach Cécile Wilbers. “Zes minuten lezen werkt al stressverlagend, blijkt uit Brits onderzoek, meer nog dan bijvoorbeeld wandelen of naar muziek luisteren. Het biedt tegenwicht aan de continue piepjes van je telefoon. Mensen die dertig minuten per dag lezen, hebben ook minder last van sombere gevoelens, zo ontdekten onderzoekers uit Liverpool. En wie regelmatig leest, kan zich beter inleven in gevoelens van anderen. Meestal maakt dat je leven aangenamer.”

Lezen met Steinz
Je kunt natuurlijk ook best jezelf coachen of een vorm van bibliotherapie geven. Pieter Steinz, literatuurrecensent en tot vorig jaar directeur van het Nederlands Letterenfonds, kreeg in 2013 te horen dat hij de levensbedreigende spierziekte ALS heeft en begon met het herlezen van een aantal klassiekers uit de wereldliteratuur. De columns die hij hierover schreef, zijn gebundeld in Lezen met ALS.
De graaf van Montecristo (Alexandre Dumas), Het Bureau (J.J. Voskuil), Oblomov (Ivan Gontsjarov), De Toverberg (Thomas Mann) en de boeken van Toon Tellegen: Steinz gebruikt ze allemaal om over zijn situatie na te denken, de dingen die hem overkomen (pijn, verlies van kracht, ziekenhuisopnames) te duiden en misschien ook wel om troost uit te putten. Zo haalt hij George Orwells 1984 erbij wanneer hij ligt te kronkelen van de pijn op de ic: ‘Van pijn kon je maar één ding verlangen: dat zij zou ophouden. Niets ter wereld was zo erg als lichamelijke pijn. Ten overstaan van pijn zijn geen helden (…) zo dacht hij telkens weer.’

Stukjes wijsheid
Schrijfster Ariena Ruwaard was groepsleerkracht en kunstenaar toen ze een hersenontsteking kreeg. Ook zij werd haar eigen bibliotherapeut. “Het lezen van non-fictie en zelfhulpboeken vroeg erg veel van mijn brein. Omdat ik tussendoor behoefte had aan iets luchtigers, ging ik de boeken van Roald Dahl herlezen. Die zitten niet alleen vol humor, fantasie en betovering, maar ook vol stukjes wijsheid. Dahls kinderboeken brengen me in een goed humeur. Matilda is mijn favoriet. Onder andere omdat het zo duidelijk laat zien dat je brein een sterk wapen is en dat er altijd mensen zijn (al is het er maar één zoals juffrouw Engel in het geval van Matilda) die in je geloven.”

Letters eten
Mooi, al die prachtige bijwerkingen van dikke en dunne pillen, wereldliteratuur en de Donald Duck. Maar waar halen we de tijd vandaan? Daar geven de Britse boekendokters Ella Berthoud en Susan Elderkin in The novel cure een oplossing voor: ‘Ons voorstel is dat je letters leert eten terwijl je met iets anders bezig bent. Schaf een voorraad luisterboeken aan en bestel een koptelefoon die goed zit. De volgende keer dat je iets moet doen waar je niet bij na hoeft te denken – strijken, tuinieren, de afwas, joggen op de lopende band, naar je werk wandelen – luister je ondertussen een roman. (…) Voor je het weet, ga je op zoek naar nog meer klusjes.’

Tekst Catelijne Elzes